Zakład Społeczeństwa Obywatelskiego
Dr hab. Dariusz Gawin, prof. IFiS PAN – Kierownik
Dr hab. Galia Chimiak, prof. IFiS PAN
Dr Artur Kościański (Archiwum Danych Społecznych)
Zakład Społeczeństwa Obywatelskiego IFiS PAN jest w Polsce pionierem i wiodącym centrum naukowym w dziedzinie badań nad społeczeństwem obywatelskim oraz sferą publiczną. Od ponad 30 lat w Zakładzie prowadzone są badania podstawowe poświęcone społecznym, kulturowym i politycznym uwarunkowaniom społeczeństwa obywatelskiego. W ramach tak zakreślonej problematyki badań prowadzone są socjologiczne, historyczne i filozoficzne studia m.in. nad społeczną samoorganizacją, instytucjami obywatelskimi, zmianą społeczną, solidarnością, więziami wspólnotowymi, etyką obywatelską, stylami życia, dialogiem obywatelskim, politykami publicznymi, edukacją obywatelską, zagadnieniami dobra wspólnego, relacją państwo-obywatel, czy zmianami demokracji liberalnej. Nasze badania historyczne dotyczą zarówno rozwoju idei społeczeństwa obywatelskiego, jak i przemian praktyki obywatelskiej. Obejmują one możliwie szeroki horyzont historyczny, w którym mieszczą się dawne tradycje stowarzyszeniowe, społeczeństwo obywatelskie obecne w najnowszej historii (1945-1990), jak i praktyka stowarzyszeniowa ostatniego trzydziestolecia. Ważnym wątkiem naszych badań jest analiza społeczeństwa obywatelskiego w kontekście historii inteligencji polskiej oraz historii filozofii politycznej i myśli politycznej. Uwzględniony w nich został także wpływ literatury na postawy i zachowania polityczne w XIX i XX wieku.
Natomiast nasze studia społeczne obejmują w szczególności: kulturę obywatelską, polityczne konteksty społeczeństwa obywatelskiego, teorie i ideologie stowarzyszeniowe, postawy i wartości obywatelskie, organizacje pozarządowe, nowe ruchy społeczne, społeczne zaufanie, pozainstytucjonalne formy aktywności obywatelskiej, kapitał kulturowy liderów organizacji obywatelskich, przedsiębiorczość społeczną, społeczne wykluczenie, rolę nowych technologii informacyjnych w kształtowaniu praktyk obywatelskich, innowacje społeczne, rolę organizacji pozarządowych w międzynarodowej współpracy rozwojowej, itp.
Zakład rozwija także własną metodologię badań społeczeństwa obywatelskiego, która uwzględnia podejścia jakościowe i ilościowe (oparte na zaawansowanych technikach analizy statystycznej). Podejmowaliśmy m.in. studia nad wskaźnikami obywatelskości w badaniach społecznych (analizy trafności teoretycznej i ich empirycznej rzetelności). Badania empiryczne i wieloletnie konwersatoria organizowane przez Zakład – angażujące zarówno badaczy, jak i praktyków działających w organizacjach obywatelskich – zawsze opierały się na zasadzie badań uczestniczących i badań opartych o metodologię, tzw. badacza zbiorowego.
Zakład również prowadzi analizy między-krajowe i międzykulturowe. Są to studia porównawcze warunków, przejawów i skutków funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Zachodniej (Irlandii, Szwecji, Francji, Niemczech), Środkowowschodniej (na Litwie, w Słowenii, Ukrainie, Czechach, na Węgrzech, w Bułgarii, w Bośni i Hercegowiny) oraz krajach azjatyckich (m.in. w Chinach, Wietnamie, Japonii i na Tajwanie). W ramach działalności Zakładu od 2012 roku prowadzone jest Laboratorium Dialogu Polska Azja im. Michała Boyma.
Nasz Zakład jest aktywnie zaangażowany we współpracę międzynarodową. Braliśmy udział i organizowaliśmy liczne konferencje i seminaria w Polsce i poza jej granicami. Realizowaliśmy badania w programach europejskich (Komisji Europejskiej), uniwersytetach w Europie (University College Dublin w Irlandii, London School of Economics w Wielkiej Brytanii, Tuebingen University w Niemczech) jak i programach wiodących ośrodków pozaeuropejskich (m.in. Fudan University w Szanghaju, National Central Library w Tajpej czy Japan Foundation for Promotion of Science w Tokio). Badacze z naszego Zakładu byli gościnnie wykładowcami uniwersytetów w USA, Niemczech, Japonii, Irlandii i na Tajwanie.
Jesteśmy członkami, m.in. Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, International Society for Third Sector Research oraz Development Studies Association Ireland. Prowadzimy działalność ekspercką dla instytucji w Polsce (Narodowego Instytutu Wolności; Kancelarii Premiera Rzeczypospolitej Polskiej) i za granicą, takie jak Komisja Europejska; Central and East Europe Center, Soochow University, Taipei; Center for Advanced Studies of Fudan University, Shanghai; licznych stowarzyszeń i jednostek administracji samorządowej. Badacze społeczeństwa obywatelskiego w naszym Zakładzie kształcą nowe kadry badawcze zarówno na poziomie magisterskim, jak i doktorskim.
Galia Chimiak jest głównym redaktorem (wspólnie z Fredrik O. Andersson i Susan Appe) wydawanego przez Springer Nature czasopisma VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations oraz jest Koordynatorką Grupy Badawczej ds. Społeczeństwa Obywatelskiego przy Development Studies Association Ireland.
Zakład (lub jego członkowie) prowadził i realizował następujące projekty badawcze:
Dariusz Gawin
- 2018-2019, Taipei-Warsaw, “Unto a full-grown citizen! Social activism and trust after three decades of transition in Taiwan and Poland”
- 1998-2002Polskie zmagania z historią (wraz z Tomaszem Mertą)
- 2000-2012Badania nad historią idei samoorganizacji w kontekście ewolucji ideowej lewicy postrewizjonistycznej w Polsce
- 2002-2015 Teologia Polityczna. Rocznik Filozoficzny
Artur Kościański
- 2018-2019, Taipei-Warsaw, director and coordinator of the Polish research team, “Unto a full-grown citizen! Social activism and trust after three decades of transition in Taiwan and Poland”
- 2017, Shanghai, director, “Social innovation and responsible transition in Shanghai”
- 2016, Taipei-Warsaw, director (witch cooperation of Chang Chia-ming, Soochow University) “Civil Society as a Condition of Balanced Governance in Contemporary Taiwan”
- 2014-2015, Taipei, director, “Responsible Innovations and Cohesion Challenges. State-Society Relations and Combating of Social Problems – Polish and Taiwanese Cases”
- 2013, Tokyo, director, “Civil society in Poland and Japan”
- 2011-2012, Taipei, director, “Changing nature of civil society: Difficulties and opportunities of civil participation in Poland and Taiwan”
Galia Chimiak
- 2021-2024: wkład do NAWA STER „Sustainable International Growth in Doctoral Education: Collaboration and Mobility @ GSSR”
- 2022: badanie dotyczące sektora organizacji pozarządowych rzeczniczych w Polsce (Stowarzyszenie Klon/Jawor);
- 2018-2019: Resourceful civil society? The role of resources in civil societies in Russia, Poland and Sweden (The Swedish Foundation for Humanities and Social Sciences).
- 2016: „Kwartalnik Trzeci Sektor – naukowo o społeczeństwie obywatelskim” (Fundacja PKO BP 2015/2016)
- 2014-2015: „Nieodkryty wymiar III sektora – badania niezinstytucjonalizowanych przejawów społecznikostwa” (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej).
- 2013: „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce” (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej)
- 2013: „Nic o nas bez nas. Partycypacja obywatelska Polaków w Wielkiej Brytanii” (Ministerstwo Spraw Zagranicznych)
Najważniejsze Publikacje Książkowe Zakładu
A. Kościański, W. Misztal. [red.] 2022. Wzory obywatelskości – gry salonowe czy zwyczaje domowe?. IFiS PAN, Warszawa
G. Chimiak, B. Cierlik [red.] 2020. Polish and Irish Struggles for Self-Determination. Living near Dragons. Newcastle upon Tyne.
A. Kościański, W. Misztal. [red.] 2019. Falująca obywatelskość – stare wzory i nowe tendencje. IFiS PAN, Warszawa
G. Chimiak. 2016. The Growth of Non-Governmental Development Organisations in Poland and Their Cooperation with Polish Aid. IFiS PAN, Warszawa
A. Kościański, G. Chimiak, W. Misztal. [red.] 2015. Uśpieni czy innowatorzy – obywatele wobec kryzysu., IFiS PAN, Warszawa
G. Chimiak i K. Iwińska [red.], 2015, Krajobraz społecznościowy – Polska 2014, Warszawa
A. Kościański, Le Hai. [red.] 2013. Teritorial Conflicts on West Coast of Pacific Ocean. Le Publishing, Warsaw
A. Kościański, W. Misztal. [red.] 2012. Rozdroża społeczeństwa obywatelskiego. IFiS PAN, Warszawa
G. Chimiak, M. Fronia [red] 2012. Globalizaja a rozwój: szanse i wyzwania dla Polski. Warszawa
P. Gliński, A. Kościański. [red.] 2009. Siciński i socjologia – style życia, społeczeństwo obywatelskie i przyszłość. IFiS PAN, Warszawa
A. Kościański, W. Misztal. [red.] 2008. Społeczeństwo obywatelskie – między idea a praktyką. IFiS PAN, Warszawa
P. Gliński. 2006. Style działania organizacji pozarządowych w Polsce: grupy interesu czy pożytku publicznego?. IFiS PAN, Warszawa
G. Chimiak. 2006. How Individualists Make Solidarity Work. Warszawa
P. Gliński, A. Gawkowska, A. Kościański. [red.] 2005. Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. IFiS PAN, Warszawa
D. Gawin, 2013, Wielki zwrot. Ewolucja lewicy i odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskiego 1956-1976, ZNAK, Kraków
D. Gawin, 2005, Polska, wieczny romans. O związkach literatury i polityki w XX wieku, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków
D. Gawin, 2006, Blask i gorycz wolności. Eseje o polskim doświadczeniu wolności, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków
D. Gawin, 2007, Granice demokracji liberalnej. Szkice z filozofii politycznej i historii idei, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków
D. Gawin [red.], 2002, Lekcja Sierpnia. Dziedzictwo Solidarności po 20 latach, IFiS PAN, Warszawa
D. Gawin, P. Gliński [eds.], 2006, Civil society in the making, IFiS PAN, Warsaw
D. Gawin [red.], 1999, Homo eligens. Społeczeństwo świadomego wyboru. Księga jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego, IFiS PAN, Warszawa
D. Gawin [wstęp, wybór i opracowanie tekstów], 2004, Spór o Powstanie. Powstanie Warszawskie w powojennej publicystyce polskiej 1945-1981, Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa
00-330 Warszawa, ul. Nowy Świat 72, pokój 238,
tel. 657 28 52
- classic-editor-remember:
- classic-editor