Filozofia

Najważniejszymi dziedzinami badań filozoficznych w IFiS PAN są:

1. historia filozofii;
2. współczesne kierunki i spory filozoficzne;
3. procesy poznawcze;
4. metodologia i filozofia nauki;
5. problemy współczesnej kultury;
6. antropologia filozoficzna;
7. wybrane zagadnienia filozofii praktycznej, a szczególnie etyka życia gospodarczego.

Ponadto w Instytucie realizuje się wieloletnie prace historyczne, bibliograficzne i edytorskie. W dziedzinie historii filozofii starożytnej prowadzi się obecnie studia nad filozofią starożytną, a szczególnie Platonem i filozofią późnego antyku. Ważne są również badania porównawcze pogranicza filozofii starożytnej i średniowiecznej. W dziedzinie filozofii średniowiecznej kontynuowane są studia nad awerroizmem paryskim oraz nad filozoficznymi dyskusjami dotyczącymi poznawczego statusu teologii. Szczególny nacisk kładzie się na badania średniowiecznej spuścizny Europy Środkowej. Dokonane zostały lub są w trakcie prace nad wydaniami krytycznymi i opracowaniami rękopisów średniowiecznych z zasobów bibliotek polskich i czeskich (Benedykt Hesse, Konrad z Sołtowa, Mikołaj Biceps, Heimeryk de Campo).

W historii filozofii nowszej najważniejszymi polami badań są: filozofia niemiecka XIX wieku oraz rosyjska, hiszpańska i polska filozofia XIX i XX wieku. Od kilku lat w IFiS PAN zaznacza się zainteresowanie problematyką antropologii filozoficznej od refleksji kontynuującej dorobek klasyczny (Scheler, Lorenz, Plessner), poprzez antropologię inspirowaną psychoanalizą aż po autorski projekt antropologii apofatycznej. W indywidualnych i zbiorowych projektach badawczych w IFiS PAN (zarówno w pionie filozoficznym, jak i socjologicznym) coraz więcej miejsca zajmują zagadnienia kultury. W ostatnich latach powstały między innymi prace o mediach i ogólnie wizualności w kulturze współczesnej, o roli narracji, o myśli feministycznej, o kulturowych reprezentacjach śmierci, o kategorii losu.

Ewolucję przechodzi obecna w Instytucie problematyka historii religii, przybierając postać interdyscyplinarnych badań nad społecznymi zjawiskami religijnymi i świadomością religijną. Na czoło wysuwają się badania poświęcone nowym ruchom religijnym w krajach Europy Wschodniej. Dyscypliną uprawianą w IFiS PAN od początku jego istnienia jest filozofia nauki i epistemologia uzupełnione ostatnio o logikę epistemiczną i badania z pogranicza filozofii i nauk kognitywnych. Tematyka prac obejmuje:

1. formalną strukturę poznania naukowego i potocznego;
2. teorię wiedzy i metodologiczne problemy nauczania logiki;
3. metodologię poznania naukowego;
4. problem podmiotu poznania;
5. filozoficzne aspekty współczesnej fizyki;
6. status poznawczy protobiologii.

W dziedzinie filozofii praktycznej w Instytucie istnieją dwa programy badawcze; jeden mieści się w ramach prakseologii, drugi w ramach etyki życia gospodarczego. Od 40 lat w Instytucie gromadzone są dane bibliograficzne o dorobku polskiej filozofii. Ukończono właśnie kolejny zeszyt IV tomu Bibliografii filozofii polskiej, doprowadzonej tym samym do roku 1918, oraz zebrano sporą część materiału do tomu V (okres międzywojenny).

Ważnym elementem misji Instytutu jest dbanie o wysoki poziom czasopiśmiennictwa filozoficznego. Instytut wydaje lub współwydaje siedem periodyków filozoficznych. W Instytucie podejmowane są również inicjatywy popularyzujące wiedzę filozoficzną. Od kilku lat filozofowie z IFiS PAN biorą udział w Festiwalu Nauki – corocznej imprezie popularyzującej naukę.

classic-editor-remember:

block-editor