Od ćwiczenia w sceptycyzmie do ontologicznej sfery esencji: George’a Santayany idea wiedzy jako „skoku” oraz jej znaczenie dla koncepcji ludzkiej sobości

Kontynuujemy spotkania w ramach seminarium Modele i aspekty podmiotowości, dotyczące współczesnych redefinicji  podmiotu i przemian w jego pojmowaniu.
Na seminarium omawiamy poszczególne kwestie w odwołaniu do aktualnego stanu badań i wybranych publikacji. Interesują nas perspektywy badawcze – dziedziny, zagadnienia, przedmioty
badań, które aktualnie budzą spory, bywają kontrowersyjne lub są kwestionowane w ramach humanistyki i nauk społecznych.

Seminarium w bieżącym roku akademickim dotyczy zagadnień antropologicznych, a celem spotkań jest dookreślenie czterech wybranych pojęć słownika filozoficznego: jedności i wielości oraz jednorodności i różnorodności w kontekście antropologii filozoficznej.
Pytamy, co pozwoliłoby uzgodnić jedność osobową i zarazem złożoność osobowej tożsamości, zakładaną jedność gatunku ludzkiego i antropologicznego wyposażenia oraz relatywne zróżnicowanie
(kulturowe, historyczne, geograficzne, organiczne) jego poszczególnych realizacji, spójność domniemanych struktur źródłowych oraz zróżnicowanie ich przejawów. Będziemy rozważać aspekty empiryczne i transcendentalne antropologii filozoficznej.

Zapraszamy Państwa na najbliższe seminarium 19 stycznia br. (11:30-13:30, online – Zoom), dr Katarzyna Kremplewska (IFiS PAN) przedstawi referat Od ćwiczenia w sceptycyzmie do ontologicznej sfery esencji: George’a Santayany idea wiedzy jako „skoku” oraz jej znaczenie dla koncepcji ludzkiej sobości.

Poniżej link i dane do logowania:
https://zoom.us/j/93447847270?pwd=Yjk2VmZ0c1Z1d0lWVWh5cldlNWt4dz09

Identyfikator spotkania: 934 4784 7270
Kod dostępu: 789327

Konspekt referatu dołączamy poniżej i serdecznie zapraszamy do udziału.

Maria Gołębiewska (Zespół Filozofii Kultury IFiS PAN)
maria.golebiewska@ifispan.edu.pl
Anna Michalska-Martin (Zakład Teorii Poznania i Filozofii Nauki IFiS PAN)
anna.michalska@ifispan.edu.pl

***

Katarzyna Kremplewska

Od ćwiczenia w sceptycyzmie do ontologicznej sfery esencji:
George’a Santayany idea wiedzy jako „skoku” oraz jej znaczenie dla koncepcji ludzkiej sobości

W wydanej w 1923 roku pracy Scepticism and Animal Faith George Santayana wciela się w rolę radykalnego sceptyka, przechodząc wraz z nim ścieżkę zwątpienia aż po jej ostateczne konsekwencje. Jest to zwątpienie w realność, a w wyniku tego – negacja realności zmiany, czasu, substancji, pamięci oraz „ja”.  Konsekwencją sceptycyzmu jest, jak argumentuje autor, redukcja podmiotu do biernego odbiorcy tego, co aktualnie dane (solipsyzm teraźniejszej chwili), a nawet całkowite „rozpuszczenie” „ja” w chwili oraz zanegowanie możliwości jakiejkolwiek wiedzy. Taka formuła solipsyzmu, warto zauważyć, odbiega od tradycyjnego rozumienia tego pojęcia. Choć postawa radykalnego sceptycyzmu, a wraz z nią solipsyzm teraźniejszej chwili, zostaną odrzucone przez autora na gruncie pragmatycznym, to wniosek, który wyciąga on z eksperymentu, a mianowicie, że nic, co bezpośrednio dane w świadomości nie istnieje (nothing given exists), zachowa ważność i posłuży jako podstawa dla wyróżnienia sfery esencji – jednej z czterech dziedzin bytu uwzględnionych w późniejszej pracy Santayany Realms of Being (1927-1940).

Rekonstrukcja ścieżki sceptyka oraz tego, co po niej następuje – czyli „fideistycznej” (opartej na instynktownej wierze) idei wiedzy jako wiary zapośredniczonej przez symbole albo, metaforycznie, „skoku” (leap) – będzie stanowić pretekst dla zadania pytania o wyłaniającą się z tych rozważań koncepcję ludzkiej sobości, a nawet szerzej – o antropologię filozoficzną.

Proponowane lektury:

George Santayana, Scepticism and Animal Faith. Introduction to a System of Philosophy, New York, Charles Scribner’s Sons, 1923, rozdziały I-VII, s. 1-49.
https://archive.org/details/scepticismanimal0000geor/page/42/mode/2up

Matthias Neuber, Perception in Plato’s Heaven? Santayana and the “Essence Wing” of American Critical Realism, w: European Journal of Pragmatism and American Philosophy, 2023, XV (2) Therapy and Conflict. Between Pragmatism and Psychoanalysis, s. 1-14.
https://journals.openedition.org/ejpap/3403

***
Dr Katarzyna Kremplewska – adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, interesuje się filozofią podmiotu, antropologią filozoficzną, filozofią kultury i polityki, historią myśli amerykańskiej, a w szczególności filozofią George’a Santayany. Autorka licznych artykułów oraz dwóch monografii: Life as Insinuation: George Santayana’s Hermeneutics of Finite Life and Human Self (SUNY Press, 2019) oraz George Santayana’s Political Hermeneutics (Brill, 2022).

classic-editor-remember:

block-editor