Mit – mitologia – mitologika i aktualne kontrowersje

Kolejne spotkanie w ramach seminarium Modele i aspekty podmiotowości, dotyczące współczesnych redefinicji podmiotu i przemian w antropologii. Na seminarium omawiamy poszczególne kwestie w odwołaniu do aktualnego stanu badań i wybranych publikacji.

Od stycznia głównym tematem spotkań seminaryjnych będą perspektywy badawcze – dziedziny, zagadnienia, przedmioty badań, które aktualnie budzą spory, bywają kontrowersyjne lub są kwestionowane w ramach humanistyki i nauk społecznych.

W styczniu zapraszamy Państwa do udziału w panelu dyskusyjnym Mit – mitologia – mitologika i aktualne kontrowersje (20 stycznia br., 11:30-13:30, online – Zoom).

Debata dotyczyć będzie współczesnych badań nad mitem i mitologią, nad rolą tej problematyki w studiach interdyscyplinarnych, nad jej aktualnością w ustalaniu relacji między jednostką i społeczeństwem, nad jej statusem metodologicznym, niełatwym do ustalenia gdzieś między jednostronną afirmacją i równie jednostronną krytyką.

Wprowadzenie do dyskusji przedstawią organizatorki seminarium.

Po link do seminarium należy się zgłosić na mail: publicrelations@ifispan.edu.pl

Ciepło pozdrawiamy –
Anna Michalska (Zakład Teorii Poznania i Filozofii Nauki IFiS PAN)
anna.michalska@ifispan.edu.pl
Maria Gołębiewska (Zespół Filozofii Kultury IFiS PAN)
maria.golebiewska@ifispan.edu.pl

Konspekt referatu

Problematyka badawcza, w tym kwestie metodologiczne, dotyczące mitu i mitologii pozostają w wielu aspektach kontrowersyjne. Podstawowe kontrowersje dotyczą, na przykład, wyraźnych rozróżnień między mitem a religią, przypowieścią oraz historią (ogólną i partykularną), między antropocentrycznym i antropogenetycznym charakterem mitologii (pojmowanej jako mniej lub bardziej uporządkowany system mitów, odpowiadający za sposoby stosowania struktur mitycznych do ujmowania doświadczeń codziennych).
O ile antropocentryczny charakter mitu i mitologii pozostaje dość oczywisty, jako że postaci i bohaterowie mitów są rozpoznawani w odwołaniu do cech antropologicznych, uznawanych za ponadkulturowe lub nawet uniwersalne, to zagadnienia antropogenezy byłyby kontrowersyjne w wielu aspektach. Antropogenetyzm mitu i mitologii jest kontrowersyjny przede wszystkim ze względu na założenia o wrodzonym lub kulturowo nabytym, ale powszechnym wyposażeniu podmiotów, które decydowałoby o uniwersalnym rozpoznawaniu i kreowaniu mitów (wraz z symbolizacją i ich semantyką). Antropogenetyzm pozwala ujmować struktury mityczne (narracyjne, symboliczne, także onomastyczne, czyli związane z nazewnictwem bohaterów i miejsc) jako ponadkulturowe i ponadhistoryczne, choć w swych partykularnych przejawach i semantyce zróżnicowane. O ile takie założenia pozwalają charakteryzować ogólne warunki rozpoznawania mitów dawnych i obcych kulturowo oraz warunki kreowania nowych mitów i ich mitologii (na przykład nowe mitologie plemienne i narodowe, mitologie kultury popularnej), oczywiste pozostają konserwujące i reprodukcyjne aspekty mitów, ich symbolizacji i semantyk. Aspekty te służyłyby powielaniu, między innymi, tradycyjnych relacji i hierarchii społecznych. Jednak równocześnie współczesne mity i mitologie (na przykład mity rewolucyjne, mity modernizacyjne) wykraczają poza owe konserwujące, mitologiczne semantyki, wprowadzając nowych bohaterów mitycznych jako pewne wzorce normatywne. Kontrowersje badawcze, rozpoznane w połowie XX wieku i wciąż aktualne dotyczą między innymi zagadnienia wieloznaczności mitów i symboli mitycznych – uwarunkowań zrozumiałości i interpretacji owych wieloznaczności, jak też warunków ich semantycznego ujednolicenia, a nawet redukcji do jednoznaczności, czyli do jednego, obowiązującego znaczenia, które dodatkowo stanowi o tożsamości danej grupy, społeczności, o możliwościach utożsamiania się z bohaterami, a nawet o rozpoznawaniu jedynie przedstawicieli własnej grupy jako „ludzi”. Czy w takim przypadku antropogenetyzm jest obecny w strukturach mitycznych i w mitologii (w spójnym semantycznie i normatywnie zbiorze mitów) oraz w mitologice jako domniemanym, uniwersalnie antropologicznym sposobie rozumowania, typowym dla mitów?
Wprowadzenie do dyskusji zaprezentują organizatorki seminarium, a pierwszy głos polemiczny, dotyczący zróżnicowanych relacji antropologii i mitologii, przedstawi dr Anna Borowicz (Uniwersytet Gdański).

Proponowane lektury:

• Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, przeł. A. Jankowski, Kraków, Zakład Wydawniczy Nomos, 2013 (oryg. The Hero with a Thousand Faces, 1949).
• Edmund Leach, Culture and Communication: the logic by which symbols are connected, Cambridge – New York, Cambridge University Press, 1976.

classic-editor-remember:

block-editor