Jednostki, kolektywy, dywidua. Zarys problematyki jedności i wielości w świecie społecznym
Szanowni Państwo, kontynuujemy spotkania w ramach seminarium Modele i aspekty podmiotowości, dotyczące współczesnych redefinicji podmiotu i przemian w pojmowaniu podmiotowości.
Na seminarium omawiamy poszczególne kwestie w odwołaniu do aktualnego stanu badań i wybranych publikacji. Interesują nas perspektywy badawcze – dziedziny, zagadnienia, przedmioty badań, które aktualnie budzą spory, bywają kontrowersyjne lub są kwestionowane w ramach humanistyki i nauk społecznych.Na seminarium omawiamy poszczególne kwestie w odwołaniu do aktualnego stanu badań i wybranych publikacji.
Seminarium w bieżącym roku akademickim będzie dotyczyć zagadnień antropologicznych, a celem spotkań będzie dookreślenie czterech wybranych pojęć słownika filozoficznego: jedności i wielości oraz jednorodności i różnorodności w kontekście antropologii filozoficznej.
Pytamy, co pozwoliłoby uzgodnić jedność osobową i zarazem złożoność osobowej tożsamości, zakładaną jedność gatunku ludzkiego i antropologicznego wyposażenia oraz relatywne zróżnicowanie
(kulturowe, historyczne, geograficzne, organiczne) jego poszczególnych realizacji, spójność domniemanych struktur źródłowych oraz zróżnicowanie ich przejawów. Będziemy rozważać aspekty empiryczne i transcendentalne antropologii filozoficznej.
Zapraszamy Państwa na najbliższe seminarium 13 października br. (11:30-13:30, online – Zoom), referat Jednostki, kolektywy, dywidua. Zarys problematyki jedności i wielości w świecie społecznym przedstawi dr hab. prof. IFiS PAN Anna Michalska-Martin.
Konspekt referatu dołączamy poniżej i serdecznie zapraszamy do udziału.
Po link do Zooma należy napisać na adres publicrelations@ifispan.edu.pl
Serdecznie pozdrawiamy –
Maria Gołębiewska (Zespół Filozofii Kultury IFiS PAN)
maria.golebiewska@ifispan.edu.pl
Anna Michalska-Martin (Zakład Teorii Poznania i Filozofii Nauki IFiS PAN)
anna.michalska@ifispan.edu.pl
***
Anna Michalska-Martin (IFiS PAN)
Jednostki, kolektywy, dywidua. Zarys problematyki jedności i wielości w świecie społecznym
W ramach wystąpienia inaugurującego nowy cykl rozważań nad kategorią i pojęciem podmiotowości proponuję omówienie trzech zasadniczych wymiarów podmiotowości: indywidualnego, „dywidualnego” lub relacyjnego oraz zbiorowego.
Referat opiera się na założeniu dotyczącym ontologicznego i metodologicznego prymatu podmiotu względem grupy czy kolektywu. W takim przypadku badacz społeczny, analizując zachowania grupowe, akceptuje implicite presupozycję, że istnieją jednostki zdolne do określonych zachowań – właśnie grupowych – i tym samym uznaje, że zdolność do uczestnictwa w przedsięwzięciach o charakterze kolektywnym leży w naturze ludzkiego podmiotu. Podobnie, badając relacje interpersonalne, badacz (psycholog) godzi się z presupozycją, iż istnieją jednostki zdolne do budowania więzi. To z kolei rodzi serię pytań o charakterze filozoficznym oraz empirycznym. Po pierwsze, jakie konkretnie elementy wyposażenia podmiotów ludzkich decydują o możliwości danego sposobu odnoszenia się do świata, predysponując człowieka do bycia członkiem grupy, partnerem w relacji lub też jednostką zdolną do samostanowienia, której przysługują pewne jednostkowe prawa i na której ciążą w związku z tym określone obowiązki? Z drugiej strony, przyjęta optyka czyni zasadnymi rozważania na temat sposobu, w jaki określona kultura, organizacja społeczna oraz szersze uwarunkowania środowiskowe aktywizują określone aspekty podmiotowości kosztem innych, powodując dominację jednego z jej aspektów: jednostkowego, relacyjnego albo kolektywnego. Co więcej, można powiedzieć, że kontekst sytuacyjny, zwłaszcza o charakterze chronicznym, jest tym, co przekształca aspekt w kategorię.
Wystąpienie ma w dużej mierze charakter przeglądowy. Jego głównym celem jest zarysowanie i dyskusja nad kilkoma kluczowymi perspektywami teoretycznymi w badaniach nad domniemaną „trójwymiarowością” podmiotu, a są to perspektywy psychologii poznawczej, teorii osobowości, antropologii kulturowej oraz teorii regulacji. Szczególny nacisk położony zostanie na aspekt relacyjny podmiotowości, który – co zauważali filozofowie, na przykład Paul Ricoeur – umożliwia przekroczenie opozycji między radykalnym indywidualizmem i kolektywizmem. Dla celów heurystycznych wyróżnię trzy warstwy podmiotowości: tożsamość, osobowość i autonomię, wskazując tę ostatnią jako klucz do rozumienia podmiotowości w jej pełni, obejmującej zarówno aktualne, jak i potencjalne oraz idealne aspekty.
Proponowane lektury:
- Marilynn B. Brewer, Wendi Gardner, Who Is This “We”? Levels of Collective Identity and Self-Representations, w: Journal of Personality and Social Psychology, 1996, 71, s. 83-93, dostępne: https://www.researchgate.net/publication/232469632_Who_Is_This_We_Levels_of_Collective_Identity_and_Self_Representations
- Nils Karl Reimer, Katharina Schmid, Miles Hewstone, Ananti Al Ramiah, Self-Categorization and Social Identification: Making Sense of Us and Them, opublikowane 18 marca 2020, dostępne: https://www.researchgate.net/publication/340020949_Self-categorization_and_ social_identification_Making_sense_of_us_and_them
- Allan N. Schore, The Interpersonal Neurobiology of Intersubjectivity, w: Frontiers in Psychology, 2021, 12 (648616), dostępne: https://www.researchgate.net/publication/350999991_The_Interpersonal_Neurobiology_of_ Intersubjectivity
- classic-editor-remember:
- block-editor
