Czytanie: fenomenologia polityczna

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne

oraz

Instytut Filozofii i Socjologii PAN

zapraszają do udziału w cyklicznym seminarium fenomenologicznym pt.

Czytanie polityki przez fenomenologów

Pierwsze spotkanie odbędzie się 9 października (poniedziałek) 2023 r. o godz. 17.00 na platformie Zoom. Zgłoszenia po link tradycyjnie na adres publicrelations@ifispan.edu.pl

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na seminarium organizowane w ramach cyklu Czytanie…, które poświęcone jest studium dzieł przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, pracom myślicieli, którzy inspirowali twórców fenomenologii, oraz tych inspirujących się fenomenologią, wreszcie tych, którzy korzystali jedynie z fenomenologii jako metody badań. W semestrze 2023/24 proponujemy lekturę tekstów wybranych przedstawicieli ruchu fenomenologicznego poświęconych analizie podstaw nauk politycznych, którą poprowadzi dr hab. Andrzej Gniazdowski, prof. IFiS PAN.

Czytanie polityki przez fenomenologów:

wprowadzenie krytyczno-historyczne

Fenomenologia jest jednym z najważniejszych ruchów filozoficznych dwudziestego stulecia. Przedstawiciele tego ruchu otworzyli nowe perspektywy w prawie wszystkich dziedzinach badań filozoficznych i naukowych, nie tylko w logice i psychologii, lecz również etyce, estetyce, teologii i filozofii religii, teorii prawa i socjologii. W czasach określanych mianem epoki post-prawdy, podejście fenomenologiczne wydaje się również jednym z najbardziej obiecujących w analizie problemów, będących tradycyjnie przedmiotem filozofii politycznej. To, co wydaje się być metodą fenomenologiczną w ramach współczesnych nauk politycznych, przyciąga naszą uwagę przede wszystkim obietnicą bycia współczesnym ucieleśnieniem Tacytowego ideału podejścia do polityki sine ira et studio. Celem seminarium jest próba odpowiedzi na pytanie, czy obietnicy tej, podobnie jak innych, składanych przez siebie, fenomenologia jest w stanie dotrzymać. Przedmiotem dyskusji staną się z tego punktu widzenia teksty wybranych przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, którzy kierując się ideą fenomenologii podejmowali w swoich pracach analizę podstaw nauk politycznych oraz stosowanych w ich ramach pojęć i metod. Obok lektury fragmentów tekstów „klasyków” fenomenologii, takich jak Edmund Husserl, Adolf Reinach, Max Scheler czy Edith Stein, podczas seminarium czytane będą również prace niektórych zapomnianych przedstawicieli ruchu, jak Aurel Kolnai. W ramach proponowanej listy lektur znajdzie się miejsce na głosy krytyczne wobec możliwości podejścia fenomenologicznego w ramach nauk politycznych. Reprezentować je będzie artykuł jednego z najwybitniejszych dwudziestowiecznych teoretyków polityki, Carla J. Friedricha, który w latach pięćdziesiątych opublikował wspólnie ze Zbigniewem Brzezińskim klasyczne studium państwa totalitarnego. Czytanie polityki przez fenomenologów zakończy dyskusja nad współczesnym przykładem podejścia fenomenologicznego w ramach nauk politycznych, jakim jest rozwijana przez Klausa Helda „fenomenologia świata politycznego”.

Przygotował: dr hab. Andrzej Gniazdowski, prof. IFiS PAN

Tematy i lista lektur, które będą omawiane podczas kolejnych spotkań:

I.

List Edmunda Husserla do Arnolda Metzgera, przeł. A. Gniazdowski, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” R. 18: 2009, Nr 4 (72).

E. Husserl, Filozofia jako ścisła nauka, przeł. W. Galewicz, Aletheia, Warszawa 1992 (krytyka historyzmu).

II.

Adolf Reinach, Aprioryczne podstawy prawa cywilnego, przeł. T. Bekrycht, Wydawnictwo Aureus, Kraków 2009 (wybrane fragmenty).

III.

Max Scheler, Der Formalismus in der Ethik… (1914-1916)/The Formalism in Ethics…, Northwestern University Press, Evanston 1973 (wybrane fragmenty).

IV.

Edith Stein, Eine Untersuchung über den Staat (1925)/An Investigation Concerning the State, przeł. M. Sawicki, Washington 2006 (wybrane fragmenty)

V.

Aurel Kolnai, Der Inhalt der Politik (1933)/What is the Politics About?, Zoltán Balázs and Francis Dunlop, Exploring the World of Human Practice: Readings in and about the Philosophy of Aurel Kolnai, Budapest/New York 2004.

VI.

Carl. J. Friedrich, Phenomenology and Political Science, M. Natanson (ed.), Phenomenology and the Social Sciences, vol. 2, Northwestern University Press, Evanston 1973.

VII.

Klaus Held, Fenomenologia świata politycznego, przeł. A. Gniazdowski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2003 (wybrane fragmenty).

Andrzej Gniazdowski (1964), dr hab., prof. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, zajmuje się fenomenologią, historią idei, filozofią polityczną. Głównym przedmiotem jego badań jest historia ruchu fenomenologicznego oraz historia radykalizmu politycznego. Realizuje projekt NCN Fenomenologia państwa. Wprowadzenie krytyczno-historyczne oraz projekt translatorski NPRH, którego przedmiotem jest przetłumaczenie na język polski oraz opatrzenie komentarzem krytycznym tzw. pism wojennych Maxa Schelera (m. in. Geniusza wojny i Przyczyn nienawiści do Niemców). Autor m.in. Filozofia i gilotyna. Tradycjonalizm Josepha de Maistre’a jako hermeneutyka polityczna, Warszawa 1995; Antynomie radykalizmu. Fenomenologia polityczna w Niemczech 1914-1933, Warszawa 2015; Behemot polski. Zajazdy krytyczno-polityczne, Warszawa 2018. Mieszka w Warszawie. Publikował m.in. w „Phenomenologica”, “Phainomena”, “Horizon” i “Les Études Philosophiques”. Mieszka w Warszawie.

*

Odbywający się od ponad pięciu lat cykl seminaryjny pt. Czytanie organizowany jest przez Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. Autorami tekstów, które omawiane były podczas spotkań, są zarówno klasycy historii filozofii nowożytnej i współczesnej: Kartezjusz, Kant, Husserl, Heidegger, Patočka, Arendt, Gadamer, Henry, Marion i Ricoeur, jak i autorzy mniej jeszcze znani, choć dla ujęcia wybranych tematów mający szczególne znaczenie. W semestrze zimowym  2023/2024 proponujemy lekturę tekstów z zakresu fenomenologii politycznej. Formuła spotkań, które prowadzone są przez zaproszonych wybitnych polskich specjalistów w danej tematyce, przewiduje nieskrępowaną analizę i interpretację wybranych tekstów fenomenologicznych lub jakoś związanych z fenomenologią (np. jako inspiracja) w celu poszerzenia i pogłębienia wiedzy dotyczącej podstawowych tematów filozofii. W tym sensie cele Czytania leżą daleko poza czysto szkolnym zapoznaniem się z daną tematyką. Najczęściej tekst jest jedynie  pretekstem, aby w nawiązaniu do problematyki wybranego dzieła przedstawić własny punkt widzenia i zainaugurować prawdziwy spór filozoficzny. W seminarium biorą udział osoby pochodzące z różnych środowisk akademickich, o różnym stopniu filozoficznego zaawansowania, doświadczenia i wiedzy, a także mające w tym zakresie różne filozoficzne preferencje. Seminarium jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych nim osób: zarówno dla amatorów myślenia filozoficznego, studentów filozofii, doktorantów, jak i dla bardziej doświadczonych badaczy.

Gospodarzem spotkań jest dr hab. Daniel R. Sobota, prof. IFiS PAN.

Kontakt do organizatora:

Daniel R. Sobota
e-email: dsobota@ifispan.edu.pl, tel. 502618470

classic-editor-remember:

block-editor