PRELUDIUM 2: Bycie tatą wobec nowych wzorców ojcostwa. Ojcostwo w życiu codziennym w kontekście społeczno-instytucjonalnym w społeczeństwie polskim na początku XXI wieku

Preludium

Kierownik projektu: Mgr Katarzyna Maria Suwada
Data rozpoczęcia: 05.09.2012
Data zakończenia: 04.07.2015

Cel prowadzonych badań/hipoteza badawcza
Pomimo tego, że ojcostwo w polskim społeczeństwie zakorzenione jest w tradycjonalnej kulturze katolickiej, to podlega znacznym przemiano od lat osiemdziesiątych, kiedy to rozpoczęła się społeczna, polityczna i ekonomiczna transformacja.

Celem badawczym tego projektu jest opisanie oraz wyjaśnienie nowych wzorów ojcostwa występujących wśród młodych ojców w społeczeństwie polskim. Nowi ojcowie emocjonalnie angażują się w swoje rodzicielstwo, opiekują się swoimi dziećmi oraz aktywnie uczestniczą w życiu rodzinnym. W moim projekcie ojcostwo funkcjonuje w ramach szerszego kontekstu społeczno-instytucjonalnego, na który składają się pro- i anty-ojcowskie mechanizmy wynikające z polityki prorodzinnej, wzorce przedstawiane w mediach, jak również wyobrażenia o ojcostwie indywidualnych jednostek.
Główne pytanie badawcze brzmi: w jaki sposób nowe wzorce ojcostwa są realizowane w społeczeństwie polskim na początku XXI wieku? Zakładam, że nowe ojcostwo w Polsce zasadniczo różni się od tego opisywanego w zachodniej literaturze.
Zgodnie z moją hipotezą składają się na nie nowe wzorce funkcjonujące w dyskursie publicznym oraz starsze, tradycyjne wzory, które jednostki mogą pamiętać z własnego dzieciństwa. Ojcostwo jest indywidualnym doświadczeniem mężczyzny , ale jednocześnie jest również zapośredniczone przez otoczenie społeczne oraz instrumenty polityczne.

Cel badawczy zostanie zrealizowany w ramach badań uwzględniających dynamikę, zmienność i silną zależność od kontekstu koncepcji ojcostwa. Zostanie w nich zastosowanych kilka technik badawczych: (1) wywiady pogłębione z elementami wywiadu biograficznego przeprowadzone z młodymi ojcami, które zarysują obraz praktyk z życia codziennego, (2) ankieta internetowa skierowana do młodych kobiet i mężczyzn, dostarczająca informacji o tym, jakie wzorce (zarówno nowe, jak i stare) ojcostwa funkcjonują w świadomości młodych pokoleń, (3) analiza dokumentów prawnych pokazująca, jakie rozwiązania proojcowskie istnieją w Polsce oraz (4) analiza danych zastanych dotyczących wykorzystywania przez pracowników i pracowniczki urlopów rodzicielskich. Triangulacja metodologiczna ma pozwolić na pokazanie problematyki ojcostwa w całej swojej złożoności, ma ulokować jednostkowe wypełnianie roli ojca w szerszym kontekście społeczno-instytucjonalnym. Konstruując te badania uwzględniam perspektywę teorii ugruntowanej, zgodnie z którą proces zbierania różnych danych nieustannie przeplata się z ich analizą, udoskonalaniem narzędzia badawczego i odkrywaniem nowych problemów. Dlatego też dopiero po zebraniu odpowiedniej ilości materiału rozpocznę budowanie modelu teoretycznego. Dzięki takiemu zabiegowi problem badawczy, w całej swojej złożoności, zostanie ulokowany w realiach życia codziennego.

Badania na ojcostwem, jak i cale badania nad męskością są stosunkowo nową tematyką badawczą w polskich naukach społecznych. Jest bardzo niewiele prac polskich badaczy, które skupiałyby się na zmieniających się współcześnie wzorcach ojcostwa, a jeszcze mniej jest przeprowadzanych badań poruszających tę tematykę. Dlatego też rezultaty mojego projektu mogą mieć wpływ na dalszy rozwój tej dziedziny w polskiej nauce. Jako jeden z pierwszych projektów badawczych w Polsce będzie on się starał uchwycić problematykę konstruowania kategorii ojcostwa z uwzględnieniem faktycznego wypełniania roli przez ojców w kontekście rozwiązań prawnych dotyczących opieki nad dziećmi, a także oczekiwań i wzorów zakładanych przez społeczeństwo. Co więcej pokazanie przemian zachodzących w ramach roli ojca w kontekście współczesnego społeczeństwa polskiego jest nowym spojrzeniem na ojcostwo w ramach ogólnoświatowych badań nad mężczyznami i ojcami. Specyfika społeczeństwa polskiego powinna dostarczyć nowej perspektywy w badaniach nad ojcostwem, które obecnie koncentrują się na społeczeństwach skandynawskich i amerykańskim, a tym samym przyczynić się do ogólnoświatowego rozwoju tej dyscypliny naukowej. Projekt ten jest istotny również z punktu widzenia polityki społecznej i dostosowywania prawa polskiego do dyrektywy unijnej, która nakazuje państwom członkowskim, zgodnie ze strategią gender mainstreaming, wprowadzenie rozwiązań zachęcających ojców do wykorzystywania urlopów rodzicielskich.

classic-editor-remember:

classic-editor