Postawy w stosunku do osób niepełnosprawnych – 20 lat później

Kierownik projektu: Prof. dr hab. Antonina Ostrowska
Data rozpoczęcia: 01.07.2013
Data zakończenia: 30.06.2015

Sytuacja życiowa ludzi niepełnosprawnych jest wypadkową wielu czynników. Poza parametrami zdrowotnymi, funkcjonalnymi, psychicznymi, decyduje o niej szereg uwarunkowań mikro- i makro społecznych. Są to zarówno cechy położenia społecznego, posiadane kwalifikacje czy sytuacja rodzinna osoby niepełnosprawnej, jak i sytuacja ekonomiczna kraju, obowiązujące regulacje prawne, kierunek polityki społecznej. Te ostatnie czynniki (legislacja, polityka społeczna) regulujące prawa osób niepełnosprawnych stanowią istotną makrospołeczną ramę, określającą miejsce osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Nie mniej czułym wyznacznikiem tego miejsca są dominujące postawy społeczne w stosunku do nich. Co więcej, pozostaję one we ścisłym ze sobą związku – postawy społeczne w stosunku do osób niepełnosprawnych mają z jednej strony wpływ na poziom refleksji normatywnej społeczeństwa i kształt pożądanych rozwiązań prawych – z drugiej strony są najlepszym gwarantem tego, że prawa te będą respektowane.
Obszarem badań i planowanych analiz są postawy i nastawienia społeczne wobec osób niepełnosprawnych w społeczeństwie polskim oraz zmiany, jakie w nich zachodzą. Dla określenia ich zakresu wykorzystany będzie (z niewielkimi modyfikacjami) kwestionariusz użyty w badaniu sprzed 20 lat. Podobnie jak w roku 1993 badanie zostanie przeprowadzone na reprezentacyjnej próbie dorosłych mieszkańców Polski.
Poszczególne bloki tematyczne kwestionariusza dotyczyć będą następujących kwestii:
• Znajomość skali i jakości problemów życiowych doświadczanych przez osoby niepełnosprawne;
• Zakres i rodzaj osobistych kontaktów z osobami niepełnosprawnymi;
• Kontakty, współpraca z organizacjami wspierającymi osoby niepełnosprawne
• Poglądy na integracyjne bądź separacyjne rozwiązania problemów życiowych osób niepełnosprawnych ( mieszkanie, praca, szkoła, życie towarzyskie i intymne)
• Gotowość do wspomagania i współpracy z osobami niepełnosprawnymi
• Ocena szans i możliwości osób niepełnosprawnych na partycypację w różnych sferach życia na równi z osobami pełnosprawnymi;
• „Społeczne wizerunki” osób niepełnosprawnych, cechy dominującego stereotypu ( w oparciu o dyferencjał semantyczny);
• Postrzeganie niepełnosprawnych jako konkurentów w uzyskiwaniu różnych dóbr społecznych ( zatrudnienia, pomocy społecznej);
• Funkcjonalna i społeczna ciężkość poszczególnych rodzajów kalectwa w percepcji społecznej;
• Dystans odczuwany w stosunku do osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności (skala dystansu społecznego);
• Obecność przesądów związanych z genezą kalectwa, źródła oporów przed wzajemnymi kontaktami;
• Postrzeganie odpowiedzialności społecznej za pomoc osobom niepełnosprawnym. Rola rodziny i państwa;
• Ocena opieki i pomocy państwa dla osób niepełnosprawnych. Jakie działania są najważniejsze?
Wszystkie powyższe kwestie rozpatrywane będą na tle rzeczywistości społecznej, kontekstu sytuacyjnego i położenia społecznego osób niepełnosprawnych na początku lat dziewięćdziesiątych i obecnie. Tak więc przy porównywaniu wyników badania z 1993 roku z badaniem realizowanym w 2013 roku warto pamiętać o specyficznym kontekście społecznym, towarzyszącym pierwszemu badaniu, a wyznaczanym przez doświadczenia pierwszych lat transformacji systemu społeczno-ekonomicznego w Polsce. Był to okres szybko następujących zmian o ogromnej rozległości, które wywołały początkowo wiele negatywnych zjawisk społecznych (bezrobocie, ubożenie, zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego itd). Wzrost niepokoju społecznego, destabilizacja i poczucia zagrożenia sprzyjały koncentracji ludzi raczej na własnych potrzebach niż problemach innych.

Print Friendly, PDF & Email

IFiS PAN

Log In

Create an account
Europejski Sondaż Społeczny | European Social SurveyEuropejski Sondaż Społeczny | European Social Survey