Normatywny wymiar współdziałania

Szanowni Państwo,

zapraszamy na kolejne seminarium z cyklu Modele i aspekty podmiotowości, dotyczące współczesnych redefinicji  podmiotu i przemian w jego pojmowaniu.
Na seminarium omawiamy poszczególne kwestie w odwołaniu do aktualnego stanu badań i wybranych publikacji. Interesują nas perspektywy badawcze – dziedziny, zagadnienia, przedmioty badań, które aktualnie budzą spory, bywają kontrowersyjne lub są kwestionowane w ramach humanistyki i nauk społecznych.

Seminarium w bieżącym roku akademickim dotyczy zagadnień antropologicznych, a celem spotkań jest dookreślenie czterech wybranych pojęć słownika filozoficznego: jedności i wielości oraz jednorodności i różnorodności w kontekście antropologii filozoficznej.
Pytamy, co pozwoliłoby uzgodnić jedność osobową i zarazem złożoność osobowej tożsamości, zakładaną jedność gatunku ludzkiego i antropologicznego wyposażenia oraz relatywne zróżnicowanie (kulturowe, historyczne, geograficzne, organiczne) jego poszczególnych realizacji,
spójność domniemanych struktur źródłowych oraz zróżnicowanie ich przejawów. Będziemy rozważać aspekty empiryczne i transcendentalne antropologii filozoficznej.

Zapraszamy Państwa na najbliższe seminarium 14 lutego br. (11:30-13:30, online – Zoom),
prof. Anna Michalska-Martin (IFiS PAN) wygłosi referat Normatywny wymiar współdziałania.

Link i dane do logowania:
https://zoom.us/j/98770548757?pwd=ThqbKVsSaTap4bgbPenSOllJaeCi3Y.1

Identyfikator spotkania: 987 7054 8757
Kod dostępu: 991933

Konspekt referatu dołączamy poniżej i serdecznie zapraszamy do udziału.

Maria Gołębiewska (Zespół Filozofii Kultury IFiS PAN)
maria.golebiewska@ifispan.edu.pl
Anna Michalska-Martin (Zakład Teorii Poznania i Filozofii Nauki IFiS PAN)
anna.michalska@ifispan.edu.pl

***

Anna Michalska-Martin

Normatywny wymiar współdziałania

Normatywność jest jednym z zagadnień wyłaniających się z filozoficznej refleksji dotyczącej współdziałania, a bardziej szczegółowo – z rozważań na temat jego funkcji społecznych oraz warunków, które muszą być spełnione, aby można było mówić o współdziałaniu. W jaki sposób wspomniane kwestie są rozpatrywane? Współdziałanie zakłada pewnego rodzaju równowagę między tym, co wspólne, a tym, co jednostkowe (zwłaszcza jednostkowym poczuciem sprawczości). Pojawia w związku z tym pytanie: czy „ciężar koordynacji i kontroli” przebiegu działania spoczywa na jednostce i tym samym podlega „zwykłym” normom racjonalności, takim jak „spójność środków i celów” oraz „konsekwencje” (Bratman 1999)? A może raczej – w przypadku współdziałania – ów „ciężar koordynacji i kontroli” przebiegu wydarzeń dotyczy tego, co poza-jednostkowe albo między-jednostkowe, a byłyby to na przykład wzajemne zobowiązania (Gilbert 2000).

Jak można zauważyć, rozważania te łączą się z rozpatrywaniem relacji między normatywnością i współdziałaniem, wydaje się bowiem, że mamy tu do czynienia nie tylko ze zwykłym przecięciem dwóch problematyk, ale ze znacznie głębszym związkiem obu tych pojęć. Można przekonywać, że nie tylko określone normy regulują przebieg współdziałania, ale współdziałanie jest samo w sobie kategorią normatywną w takim sensie, że stanowi ono podstawę racjonalności społecznej na podobnej zasadzie, jak działanie komunikacyjne według Jürgena Habermasa. Ma to związek z faktem, że najistotniejsze normy społeczne – i również normy racjonalności w ogóle – wyłaniają się, kształtują i przekształcają (bądź zniekształcają w kierunku ideologii) właśnie w obrębie współdziałania. Krótko mówiąc, perspektywa współdziałania pomaga powiązać ze sobą dwa zasadnicze aspekty oraz funkcje norm: 1) efektywność norm w regulowaniu działań oraz 2) ważność norm jako prawomocność, czyli moc ugruntowania działania w wartościach lub zasadach wyższego rzędu. Rozważania dotyczące współdziałania dostarczałyby zatem narzędzi krytycznej analizy zróżnicowanych relacji, zachodzących między normami regulującymi praktyki społeczne i jednostkowe.

Bibliografia

Michael E. Bratman, Faces of Intention. Selected Essays on Intention and Agency, Cambridge UK: Cambridge University Press, 1999 (przede wszystkim strony 109-141).
Michael E. Bratman, Précis of Shared Agency: A Planning Theory of Acting Together, w: Journal of Social Ontology, 2015, 1(1), s. 1-5.
https://www.researchgate.net/publication/273295939_Precis_of_Shared_Agency_A_Planning_Theory_of_Acting_Together/link/63fddd120cf1030a565c034d/download

Margaret Gilbert, Sociality and Responsibility. New Essays in Plural Subject Theory, Lanham: Rowman and Littlefield Publishers, Inc., 2000 (przede wszystkim strony 1-36).
Margaret Gilbert, Responses to Darwall, Watson, Arneson, and Helmreich, w: Philosophy and Phenomenological Research, 2023, 106(2), s. 525-538.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/phpr.12972

classic-editor-remember:

block-editor