Grupa Sekcji Socjologii Sztuki na Zjazd

Uczestnictwo w kulturze dla wszystkich czy tylko dla wybranych? Mechanizmy stratyfikacji kultury w polu sztuki i muzyki

Sekcja Socjologii Sztuki

Organizacja: Katarzyna M. Wyrzykowska (IFiS PAN), Agata Rozalska (UKSW)

Numer: G12

Problem stratyfikującej roli kultury jest zagadnieniem obecnym w socjologii niemal od początków jej istnienia (Veblen 1898; Simmel 1900; Weber 1919), ale największy przełom przyniosły badania Pierra Bourdieu (1984), które pokazały silne powiązania uczestnictwa w kulturze i budowanego na jego bazie stylu życia ze strukturą klasową we Francji (teza o homologii). Zdaniem Bourdieu sztuka najlepiej odzwierciedla analogie pomiędzy zachowaniami kulturalnymi a hierarchią klasową, a szczególne miejsce w tej relacji zajmuje muzyka, bo jak pisał Bourdieu (1984): „nic nie klasyfikuje tak jednoznacznie jak gusty muzyczne”.

Teza o homologii początkowo została zakwestionowana poprzez „odkrycie” omniworyzmu (wszystkożerności kulturowej), tj. zjawiska polegającego na angażowaniu się przedstawicieli grup cieszących się wysokim statusem społecznym w praktyki kulturowe, które wcześniej były zarezerwowane wyłącznie dla członków grup o niskim statusie i prestiżu społecznym (Peterson, Simkus 1992; Peterson, Kern 1996). Niemniej późniejsze badania pokazały, że jeden wymiar nie wyklucza drugiego i oba zjawiska mogą ze sobą współistnieć.

Współcześnie coraz większa uwaga badaczy skupiona jest wokół takich zagadnień jak demokratyzacja uczestnictwa w kulturze z wykorzystaniem nowych mediów (Jenkins i in. 2006), nowe formy kapitału kulturowego (Prieur, Savage 2013) czy orientacja kosmopolityczna (Cicchelli, Octobre 2018). Ponadto równolegle toczą się dyskusje nad aparaturą pojęciową stosowaną w klasycznych badaniach nad stratyfikacją kulturową, np. na ile pojęcie tzw. kultury ”wysokiej” jest adekwatne do opisywania aktualnie obserwowanych zjawisk (van den Haak 2018) oraz czy i na ile nie-klasyczne formy aktywności artystycznej (jak np. street art, community art czy gry komputerowe) wpisują się w logikę tworzenia się hierarchii kulturowych.

Podczas obrad grupy chcemy się zastanowić na ile opisane powyżej zjawiska są obecne w polskiej kulturze i na ile można mówić o jakiś specyficznych polskich odmianach tych procesów. Proponujemy, aby referaty skupiały się na m.in. następujących zagadnieniach szczegółowych:

  • Gust, klasa i dystynkcja
  • Płeć, wiek i pochodzenie społeczne a mechanizmy stratyfikacji kultury
  • Pole sztuki a (re)organizacja kapitału kulturowego – napięcia w obszarze sztuk wizualnych, muzyki, praktyk czytelniczych i innych polach działalności artystycznej
  • Omniworyzm i orientacja kosmopolityczna – polskie warianty globalnych procesów
  • Kulturalne hierarchie a nie-klasyczne formy aktywności artystycznej
  • Elity i kultura prawomocna – kto dziś decyduje o wartości przypisanej do konkretnych form sztuki?
  • Sztuka w życiu codziennym jednostki a strategie dystansowania i ekskluzji
  • „Nowe” i „stare” bariery dla uczestnictwa w kulturze/sztuce
  • Instytucje kultury (muzea, teatry itd.) wobec procesów włączania/wykluczania różnych grup odbiorców
  • Sztuka w przestrzeni publicznej miasta jako alternatywa/opozycja do obowiązującego pola sztuki
  • Kultura „wysoka”, kultura „niska” i co dalej? Adekwatność klasycznych pojęć z obszaru socjologii sztuki a nowe wzory uczestnictwa w kulturze

Słowa kluczowe: stratyfikacja kulturysztuka w przestrzeni publicznejuczestnictwo w kulturze i sztuce

Zgłoszenia referatów przez formularz

Print Friendly, PDF & Email
classic-editor-remember:
block-editor

IFiS PAN

Log In

Create an account
Europejski Sondaż Społeczny | European Social SurveyEuropejski Sondaż Społeczny | European Social Survey