Europeizacja polityki ochrony przyrody w ujęciu teorii instytucji – Zarządzanie transnarodowymi populacjami wilka w Polsce, w Niemczech i na Białorusi

Kierownik projektu: dr hab. Krzysztof Niedziałkowski
Data rozpoczęcia: 02.10.2018
Data zakończenia: 01.10.2022

W ciągu ostatnich 20 lat w Europie nastąpił zdecydowany wzrost liczebności i zasięgu wilków (Canis lupus) (Chapron i in. 2014). W Europie Środkowo-Wschodniej ten proces był szczególnie imponujący – populacja wilka, która w byłym ZSRR (w tym na Białorusi) oraz we wschodniej Polsce przetrwała powojenny program eksterminacji gatunku oraz intensywną presję łowiecką w latach 90-tych zaczęła stopniowo migrować na zachód kolonizując początkowo zachodnią Polskę, następnie na przełomie wieków Niemcy, a w ciągu ostatnich dwóch lat Austrię i Danię. Jednak, podczas gdy migracja w Polsce nie wywołała istotnych konfliktów społecznych, pojawienie się wilków w Niemczech spowodowało daleko idące kontrowersje.

Głównym celem badawczym projektu jest opracowanie teoretycznego modelu rozwoju polityki państwa wobec wilków w trzech krajach Europy Środkowo-Wschodniej, które dzielą ze sobą jedną ciągłą populację tych zwierząt – w Polsce, w Niemczech i na Białorusi. Model ten, obejmujący lata 1945-2015, pozwoli na identyfikację mechanizmów prowadzących do obecnego statusu wilków w tych krajach. Będzie on uwzględniał wpływ działań aktorów społecznych zmierzających do utrzymania lub zmiany polityki zarządzania gatunkiem oraz odziaływanie otoczenia przyrodniczego, strukturalnego i kulturowego na te działania. Projekt oceni stopień oddziaływania procesu europeizacji polityki wobec wilków, tj. przenikania aktorów, dyskursów i reguł w tym zakresie z poziomu Unii Europejskiej (UE) na poziom krajowy. Ta odgórna perspektywa będzie uzupełniona o analizę zjawiska tzw. pracy instytucjonalnej, a więc na działań różnych grup społecznych zmierzających do stworzenia, utrzymania lub likwidacji istniejących reguł danego układu instytucjonalnego na różnych poziomach zarządzania. Projekt pozwoli na zrozumienie roli nieformalnych międzynarodowych sieci aktorów społecznych wspierających się nawzajem w pracy instytucjonalnej na poziomie krajowym, ale funkcjonujących na poziomie sub-europejskim, tj. niezwiązanym bezpośrednio z polityką UE w zakresie ochrony wilków i aktorami ją wdrażającymi. Zarysowane tło teoretyczne projektu jest osadzone w teorii instytucjonalnej, teorii governance oraz teorii europeizacji.

Wyniki projektu, uzyskane poprzez analizę porównawczą długookresowych zmian instytucjonalnych dotyczących zarządzania populacjami wilków, będą stanowiły wkład w rozwój tych trzech nurtów teoretycznych. Kierując się sugestiami antropologów, że „zwierzęta są dobre do myślenia”, projekt rzuci nowe światło na występujące konflikty na tle ochrony środowiska oraz na rolę interakcji pomiędzy czynnikami przyrodniczymi, strategicznymi, strukturalnymi i kulturowymi.

W projekcie zostaną zastosowane metody jakościowe, a jako strategię badawczą przyjęto studium przypadku. Opracowanie danego przypadku rozpocznie się od analizy prawno-organizacyjnej – zidentyfikowania regulacji prawnych oraz organizacyjnych dotyczących gatunku oraz prześledzenie ich zmian w czasie. Następnie, podczas analizy strategicznej, dotyczącej form pracy instytucjonalnej, zidentyfikowani zostaną główni aktorzy społeczni, ich podstawowe zasoby, narracje oraz działania. Podczas analizy strukturalnej, zostaną zidentyfikowane kluczowe wydarzenia zewnętrzne w stosunku do pola politycznego. Dane będą pochodzić z materiałów zastanych oraz z 40 wywiadów pogłębionych. Uzyskane dane zostaną zakodowane w programie Atlas.ti zgodnie z przygotowanym protokołem kodowania.

Proponowany projekt ma nowatorski charakter. Stanowi pierwszą próbę analizy społeczno-politycznego tła polityki wobec wilków w „starym” i „nowym” państwie UE oraz państwie niebędącym członkiem Unii, które to państwa łączy ciągła populacja wilków. Projekt po raz pierwszy zidentyfikuje i porówna formy pracy instytucjonalnej podejmowanej przez aktorów pola „wilczej” polityki w różnych państwach oraz oceni ich wpływ na formalne i nieformalne reguły zarządzania wilkami. Przedstawi również pierwszy model teoretyczny kształtowania polityki wilczej w Europie Środkowo-Wschodniej. Wyniki badań wzbogacą literaturę dotyczącą polityki wobec wilków, pracy instytucjonalnej w kontekście ochrony środowiska oraz zmiany instytucjonalnej. Projekt przyczyni się także do rozwoju nowej w Polsce dziedziny badań społecznych – socjologii środowiska.

classic-editor-remember:

block-editor