Description
Zygmunt Bauman twierdzi, że „społeczna odmowa godności własnej, upośledzenie i upokorzenie”, jakiego dziś doświadczają ludzie biedni, jest najważniejszym czynnikiem charakteryzującym ich obecną sytuację, swoistym odpowiednikiem wyzysku, pełniącego kluczową rolę w poprzednich epokach i systemach.
Ryszard Kapuściński pisał: „Człowiek może być ubogi nie dlatego, że nic nie zjadł, ale dlatego, że jest nieszanowany, poniżany, lekceważony, pogardzany”. Ojciec Józef Wrzesiński, który postrzegał biedę w kategoriach łamania praw człowieka, podkreślał nie tylko, że bieda i braki materialne są trudne do zniesienia, ale że pogarda i traktowanie człowieka biednego jako „istoty pozbawionej godności osobistej” jest „nie do wytrzymania”. Przypominał, że „Świat nędzy oczekuje zrozumienia”.
W podobnym duchu wypowiada się brytyjska badaczka Ruth Lister. Jej zdaniem dla wielu osób najtrudniejszym aspektem doświadczenia ubóstwa jest odczuwany brak szacunku i poczucie utraty godności. Podobne myśli znajdziemy w twórczości wielu badaczy i znawców problematyki ubóstwa, takich jak Bronisław Geremek, Pierre Bourdieu, Oscar Lewis i inni. Wskazują oni na potrzebę uwzględnienia wiedzy, jaką na temat swojej kondycji posiadają sami biedni i wykluczeni, wiedzy opartej na ich bezpośrednim doświadczeniu; postulują, by „poznać, co myślą najbiedniejsi”, zachęcają, by starać się zrozumieć, co czują w konfrontacji z ludźmi i instytucjami świata, nieznającego biedy. Z różnych stron i z różnych nurtów refleksji płynie przesłanie, że wstyd i poniżenie związane z biedą bądź – ujmując rzecz od drugiej strony – kwestia szacunku i zrozumienia dla ludzi żyjących w ubóstwie i solidarności z nimi to wielki problem etyczny współczesnego świata.
z „Wprowadzenia”
