Czytanie: Michel Henry

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne

we współpracy z

Instytutem Filozofii i Socjologii PAN

zapraszają do udziału w cyklicznym seminarium

Czytanie: Michel Henry

Wszystkie spotkania odbywają się w co drugi poniedziałek, w godzinach 17.00-20.00:

Drugie spotkanie odbędzie się 22. listopada (poniedziałek) 2021 r. o godz. 17.00 na platformie Zoom (szczegóły poniżej). Kolejne 6 grudnia.

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na seminarium organizowane w ramach cyklu Czytanie…, które poświęcone jest studium dzieł przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, jak również prac myślicieli inspirujących się fenomenologią, oraz tych, którzy korzystali jedynie z fenomenologii jako metody badań. W semestrze zimowym 2020/2021 proponujemy lekturę wybranych tekstów Michela Henry’ego, którą poprowadzi dr hab. Monika Murawska (ASP Warszawa).

Michel Henry to jeden z najciekawszych i najbardziej radykalnych czytelników Husserla. Ten wybitny fenomenolog francuski drugiej połowy XX wieku tworzy koncepcję, w której najważniejsza okazuje się immanencja i samopobudzenie, a centralną kategorią, wokół której grupują się wszystkie inne, staje się żywe ciało (la chair). Z tego względu można uznać, że fenomenologia Michela Henry’ego stanowi przede wszystkim próbę opisu naszego doświadczenia własnej cielesności, która staje się ważna dla fenomenologii tout court, co najmniej od momentu publikacji tekstów Maurice’a Merleau-Ponty’ego. Ciało jest bowiem czymś intymnym i ściśle moim, a zarazem czymś wystawionym na świat, na spojrzenia innych. Z jednej strony podatne jest na wstrząsy i fizyczne uszkodzenia, z drugiej, wzrusza się i czuje, jest ruchome i nieruchome, zarazem doznające i doznawane. Musi nam wszędzie towarzyszyć, uobecniając się bezpośrednio lub pośrednicząc między nami a światem zewnętrznym, między mną a drugim człowiekiem. Żyć to posiadać ciało i postrzegać rzeczywistość z narzuconego nam przez nie punktu widzenia, jedynego i nieosiągalnego dla innych. Dlatego wszystkie istotne dla Michela Henry’ego kategorie filozoficzne, które tworzą złożoną siatkę wzajemnie powiązanych fragmentów, sprowadzają się ostatecznie właśnie do oryginalnie interpretowanej kategorii ciała.

Tematem seminarium w nadchodzącym semestrze nie będzie jednak wyłącznie fenomenologia Michela Henry’ego, ale także, a może przede wszystkim, złożone relacje, jakie łączą ją z ideami innych fenomenologów. Chodzić bowiem będzie o pokazanie wzajemnych inspiracji, ale zarazem skrajnych różnić, jakie odnaleźć możemy między koncepcjami poszczególnych fenomenologów; a radykalizm w podejściu Michela Henry’ego do poszczególnych kategorii fenomenologicznych, wypracowanych zresztą nie tylko przez Husserla, ale także Heideggera, pozwoli te różnice uwypuklić. Będziemy czytać teksty Michela Henry’ego wraz z tekstami Jeana-Louisa Chretiena, Renauda Barbarasa, Jeana-Luc Mariona, Emmanuela Levinasa, Jana Patocki i Jacquesa Derridy. Można bowiem uznać, że współczesna francuska fenomenologia jest meandryczna, czyli, że jest labiryntowa, zakręca, zawraca, często trafia na te same ścieżki, albo też odwrotnie, gwałtownie z nich zbacza, zmierzając w rozmaite, nieprzewidziane strony. Z tego względu zadamy też pytanie, o wielorakie przekształcenia fenomenologii, zwłaszcza francuskiej, a tym samym o jej obecny kształt.

Przygotowała: Monika Murawska

TEMATY KOLEJNYCH SPOTKAŃ:

  • Nowa fenomenologia

Michel Henry, Wcielenie. Filozofia ciała rozdział I: Odwrócenie fenomenologii, przeł. D. Adamski, Homini, Kraków 2012,  ss. 59-160.

Jako lektura dodatkowa, nieobowiązkowa, traktowana jak komentarz: Jacek Migasiński, Kartezjusz podług Henry’ego. Początek fenomenologii w:„Przegląd Filozoficzno-Literacki” 34 (2012), ss. 201–218.

  • Dwa ciała

Michel Henry, Wcielenie. Filozofia ciała, rozdział II: Fenomenologia cielesności, przeł. D. Adamski, Homini, Kraków 2012,  ss. 173-282.

Jako lektura dodatkowa, nieobowiązkowa: Renaud Barbaras, Od fenomenologii ciała do ontologii żywej cielesności lub trzy znaczenia pojęcia „żywe ciało” przeł. M. Murawska w: „Przegląd filozoficzno-literacki” 34 (2012), ss. 251-292 lub/i Didier Franck, Dwa ciała. Wokół fenomenologii Husserla, rozdział I, przeł. J. Migasiński, A. Dwulit, Scholar, Warszawa 2017, ss. 13-35.

  • Fenomenologia i teologia

Michel Henry, Chrześcijaństwo – ujęcie fenomenologiczne przeł. A. Dwulit w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, WUW, Warszawa 2017, ss. 361-374.

Jean-Louis Chretien, Odpowiadający – silniejszy od naszych pytań i przewin przeł. A. Czarnacka w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, WUW, Warszawa 2017, ss. 375-401.

Jean-Louis Chretien, Nagi głos. Fenomenologia obietnicy przeł. P. Mrówczyński w: Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. I. Lorenc, J. Migasiński, IFiS PAN, Warszawa 2006, ss. 485-508.

  • Odwrócenie intencjonalności

Michel Henry, Fenomenologia nie-intencjonalna: zadanie fenomenologii przyszłości, przeł. J. Migasiński  w: Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. I. Lorenc, J. Migasiński, IFiS PAN, Warszawa 2006, ss. 418-437.

Renaud Barbaras, Życie i intencjonalność, przeł. A. Skwarczyńska, P. Sztarbowski w: Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. I. Lorenc, J. Migasiński, IFiS PAN, Warszawa 2006, ss. 438-460.

Lektura dodatkowa: Jean-Luc Marion, Donacja i to, co dane, przeł. W. Starzyński w: Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. I. Lorenc, J. Migasiński, IFiS PAN, Warszawa 2006, ss. 461-483.

  • Problem świata

Michel Henry, Cztery zasady fenomenologii w: O fenomenologii, przeł. M. Drwięga, IFiS PAN, Warszawa 2007, ss. 113-144.

Jan Patocka, Co to jest fenomenologia? w: Świat naturalny i fenomenologia, przeł. J. Zychowicz, PAT, Kraków 1987, ss. 158-179.

Lekturą dodatkową może być też komentarz Mariona z Będąc danym odnoszący się do tekstu Henry’ego: J.-L. Marion, Będąc danym. Esej z fenomenologii donacji, przeł. W. Starzyński, IFiS PAN, Warszawa 2007, ss. 7-33.

  • Inny we mnie

Michel Henry, Oni we mnie w: O fenomenologii, przeł. M. Drwięga, IFiS PAN, Warszawa 2007, ss. 246-260.

Emmanuel Levinas, Inaczej niż być lub ponad istotą, Rozdział III, przeł. P. Mrówczyński, Aletheia, Warszawa 2000, ss. 105-165.

  • Fenomenologia sztuki i kultury

Michel Henry, Zobaczyć niewidzialne w: Artium Quaestiones 22 (2011) s. 353-367.

Jacques Derrida, Pamiętnik ślepca w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, Warszawa ss. 402-420.

Lektura dodatkowa: A. Gielarowski, Kryzys kultury, kryzys człowieka. Fenomenologiczna krytyka kultury: Husserl, Levinas, Henry, Rozdział 4, WAM, Kraków 2016, ss. 275-402.

Dr hab. Monika Murawska

Absolwentka filozofii i historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego; wykładowczyni Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych; współpracuje z Wydziałem Filozofii UW oraz z Université X Nanterre; tłumaczka z języka francuskiego: J.-M.Salanskis, Itinerarium Jeana‐François Lyotarda. Wprowadzenie do filozofii XX wieku (2020). Jest trzykrotną stypendystką rządu francuskiego. Otrzymała wyróżnienie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz Stypendium dla wybitnego młodego naukowca przyznane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zajmuje się głównie francuską fenomenologią i estetyką. Autorka licznych artykułów poświęconych tej tematyce i wstępów do katalogów, a także książek: „Jean Renoir. Malarz kadrów” (2012), „Filozofowanie z zamkniętymi oczami. Fenomenologia ciała Michela Henry’ego” (2011), „Problem innego. Analiza porównawcza koncepcji Maurice’a Merleau-Ponty’ego i Emmanuela Lévinasa” (2005).

Podczas pierwszego spotkania (08.11.2021) omawiać będziemy tekst wskazany w punkcie pierwszym.

W toku odbywającego się od kilku lat codwutygodniowego seminarium Czytanie… jegouczestnicy, prowadzeni przez najwybitniejszych polskich specjalistów w danej tematyce, dokonują próby analizy i interpretacji wybranych tekstów fenomenologicznych w celu poszerzenia i pogłębienia wiedzy dotyczącej podstawowych tematów filozofii. W nawiązaniu do problematyki czytanego tekstu uczestnicy przedstawiają różne własne punkty widzenia i prowadzą niekiedy bardzo gorące spory filozoficzne. Z dala od szkolnej atmosfery seminarium jest czasem prawdziwie odświętnym, podczas którego uczestnicy stawiają siebie samych w pytania filozoficzne. Bez zbędnych zabezpieczeń pozwalają oddać się żywiołowi filozoficznego myślenia i spotkania. Dzięki temu osoby pochodzące z różnych środowisk akademickich, o różnym stopniu filozoficznego zaawansowania, doświadczenia i wiedzy, a także różnej wrażliwości, mogą poczuć ducha filozoficznej wspólnoty, która odsyła do najlepszej tradycji ruchu fenomenologicznego. Z tego powodu seminarium jest otwarte na wszystkie zainteresowane osoby: zarówno na amatorów myślenia filozoficznego, studentów filozofii, doktorantów, jak i na bardziej doświadczonych badaczy.

Ze względu na pandemię, w trosce o zdrowie uczestników, zdecydowaliśmy się, aby jeszcze w tym roku spotkania odbywały się drogą online (ZOOM).  

Udział w webinarze będzie możliwy dzięki wcześniejszej rejestracji. W tym celu bardzo proszę o wysłanie najpóźniej do dnia 05 listopada maila z prośbą o wzięcie udziału w spotkaniu na adres: publicrelations@ifispan.edu.pl. W odpowiedzi uczestnik otrzyma link do rejestracji na platformie Zoom.

Kontakt do organizatora: Dr hab. Daniel Roland Sobota, prof. IFiS PAN; e-email: dsobota@ifispan.edu.pl

Print Friendly, PDF & Email
classic-editor-remember:
block-editor

IFiS PAN

Log In

Create an account
Europejski Sondaż Społeczny | European Social SurveyEuropejski Sondaż Społeczny | European Social Survey