Apokaliptyka i upadek Polski w pismach politycznych Stanisława Orzechowskiego i w Pseudo-Orichovianach. Zarys problematyki

Zakład Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii i Socjologii PAN zaprasza na seminarium z cyklu 

FILOZOFIA I IDEOLOGIA W EPOCE NOWOŻYTNEJ. POLSKA W KONTEKŚCIE EUROPEJSKIM, EUROPA W KONTEKŚCIE POLSKIM

Mgr Jakub Wolak (SNS IFiS PAN) przedstawi referat pt.

Apokaliptyka i upadek Polski w pismach politycznych Stanisława Orzechowskiego i w Pseudo-Orichovianach. Zarys problematyki

Seminarium odbędzie się w dniu 25 lutego w godz. 14.00 na platformie ZOOM

(https://us02web.zoom.us/j/85246398008?pwd=QkFJSFlTVlU1WW5YaGZzelRqaDcyZz09)

Streszczenie

Chociaż rzekomy okrzyk Kościuszki z maciejowickiego pobojowiska – Finis Poloniae! – znany jest przede wszystkim jako topos kultury polskiej czasu zaborów, w istocie – niezależnie od jego nieautentyczności – posiada on głębokie i wyraźne antecendencje, sięgające początków literatury polskojęzycznej.

Topos upadku Polski był bowiem silnie obecny w retoryce literatury politycznej II połowy XVI wieku, szczególnie w pismach Stanisława Orzechowskiego (1513-1566), mocno oddziaływujących na późniejszą kulturę retoryczną i polityczną szlachty aż po czasy Kościuszki. Orzechowski był wskazywany jako autor fundamentalny dla tych nurtów rodzimej myśli politycznej, które identyfikowano jako kontrreformacyjne, barokowe, a także premesjanistyczne.

Pierwsza część referatu poświęcona będzie analizie pism politycznych Orzechowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem Quincunxa. Interpretacja apokaliptyki i toposu upadku w kontekście poglądów politycznych Orzechowskiego pozwoli ujrzeć ich poza- lub ponadretoryczny charakter jako istotnych elementów reakcji autora na Reformację, stanowiących logiczną konsekwencje tworzonego przez niego systemu filozoficzno-politycznego (nazywanego przez niektórych badaczy „teokratycznym”).

Druga część referatu poświęcona będzie najistotniejszym kanałom recepcji politycznej apokaliptyki Orzechowskiego. Wydaje się, że ich treść została zapośredniczona głównie przez mylnie przypisywane Orzechowskiemu bardzo popularne pismo znane pod tytułem Idea Apocalyptica oraz przez powiązaną z tym pismem, jak i z Quincunxem, ikonografię (anonimowa akwarela Mons Rei Publicae Polonae oraz ryciny i frontyspisy z wydań Idea Apocalyptica i Quincunxa). Wspomniane źródła, szczególnie wizyjna Idea Apocalyptica, będąca w rzeczywistości dziełem Jana Dymitra Solikowskiego (1539-1603), zostaną omówione w kontekście ich związku z pismami politycznymi Orzechowskiego oraz ich późniejszej recepcji.

Przeprowadzona analiza źródeł pozwoli na postawienie wstępnych hipotez badawczych dotyczących ich historyczno-filozoficznego znaczenia na gruncie tradycji intelektualnych takich jak teologia polityczna czy teoria sekularyzacji

classic-editor-remember:

block-editor